Allsgáður í 20 ár: „Var brotinn líkamlega og andlega“

Sigfús er uppalinn í Hlíðahverfinu, sonur Margrétar Dórótheu Sigfúsdóttur skólastýru í Hússtjórnarskólanum, og Sigurðar Petersen tréskurðarmanns. Hann á eina systur og eina hálfsystur.

„Mamma segir að ég hafi verið mjög ofvirkur og mikil fyrirferð í mér, en alls ekki vondur. Ágústa systir mín segir að ég hafi verið alveg skelfilegur,“ segir Sigfús og hlær. „Ætli ég hafi ekki verið þarna mitt á milli.“

Frá fimm ára aldri æfði Sigfús íþróttir og þess á milli léku krakkarnir í hverfinu sér úti dægrin löng. Ekki var farið heim nema rétt til að borða og fylla á orkubirgðirnar. „Rétt eins og seinna á handboltaferlinum þá lét ég alltaf flakka. Þegar ég var að vaxa og beinin ekki orðin nógu hörð þá var ég alltaf tíður gestur uppi á slysó.“

Sigfús er tæpir tveir metrar á hæð og Íslendingar muna eftir honum sem óárennilegum línumanni handboltalandsliðsins. Sem barn var hann ekki mikið stærri en aðrir. „Eftir fermingu, þegar fór að hægjast á vextinum hjá hinum, hélt ég áfram að stækka. Fram að því var ég í meðallagi stór og svolítið feitlaginn,“ segir hann.

Hvað skólagönguna varðar þá gekk Sigfúsi ekki vel og bóklærdómur fangaði ekki athygli hans. Hann settist við skólaborðið, horfði út um gluggann og rankaði ekki við sér fyrr en kennarinn kallaði.

„Ég var óstýrilátur í skólanum og hefði örugglega verið greindur með athyglisbrest og allt það ef ég væri þar núna. Áður en ég fór í gagnfræðaskóla sendi kennarinn mig til sérkennara því hún hélt að það væri eitthvað að hjá mér. Sérkennarinn sagði hins vegar að ég væri bara svolítið virkur,“ segir Sigfús og glottir við tönn. „Á þessum tíma var einn kennari með 30 nemendur og öll áherslan á bóknámið. Ég efast ekki um að ef þetta hefði verið aðgengilegra og aðrar leiðir notaðar til að vekja áhuga minn þá hefði ég örugglega getað staðið mig betur.“

Í skólanum átti Sigfús stóran vinahóp og allir mikið virkir í íþróttum. Hann náði þó ekki að finna sig fullkomlega innan hópsins, og leit meira á vinina sem kunningja. Sigfús tengir þetta við það sem síðar kom í ljós, að hann væri alkóhólisti. „Það var ekkert að þessum vinum, það var eitthvað að hjá mér,“ segir hann.

Einn sá lágvaxnasti í ættinni

Um áraraðir var Sigfús línumaður íslenska handknattleikslandsliðsins, akkerið sem batt allt saman og andstæðingurinn sem enginn vildi mæta. Hann kom upp úr yngri flokkum Vals, fór í atvinnumennsku til Spánar og Þýskalands og tryggði Íslandi silfur á ólympíuleikum. Sigfús var ekki sá fyrsti í fjölskyldunni til að keppa á leikunum. Afi hans og alnafni, sem nú er látinn, keppti í kúluvarpi árið 1948 í London.

„Hann var reyndar töluvert lægri en ég, en þessi ætt, Hjarðarfellsætt af Snæfellsnesi, er mjög hávaxin. Ég fór á ættarmót fyrir fimm árum og ég var með lægri mönnum á svæðinu,“ segir Sigfús og brosir.

Íþróttahæfileikarnir eru víðar í fjöl­skyldunni. Margrét móðir Sigfúsar keppti í sundi og Einar bróðir hennar var með betri körfuknattleiksmönnum landsins.

Ein helsta fyrirmynd Sigfúsar í íþróttunum var Geir Sveinsson, sem var einnig nágranni hans í Barmahlíðinni. En hann leit einnig upp til hins sænska Magnusar Wislander, sem reyndist Íslendingum oft erfiður andstæðingur.

Sigfúsi gekk brösuglega þegar hann var í yngri flokkunum hjá Val. „Ég var settur í markið, var ekki góður og fékk ekkert að spila,“ segir hann. „Það var ekki fyrr en Mikael Akachev byrjaði að þjálfa að mér fór að ganga vel. Hann setti mig á línuna og ég var fljótur að ná þessu.“ Þegar komið var upp í meistaraflokkinn tók við gríðarleg velgengni.

Streittist við að ná bata

Valsliðið á tíunda áratugnum var eitt af bestu liðum Íslandssögunnar og raðaði inn titlum. Auk Sigfúsar voru þar meðal annarra Ólafur Stefánsson, Dagur Sigurðsson og Guðmundur Hrafnkelsson.

Viðurnefni Sigfúsar, „rússneski jeppinn“, kemur nú til tals. „Þú verður að spyrja Gaupa að þessu, hann bjó þetta til,“ segir Sigfús og hlær. „Við vorum þjálfaðir bæði af Mikael og Boris Akachev í nokkur ár og spiluðum svolítinn Rússabolta. Fá leikkerfi en allt niðurnjörvað.“

Eftir stutt stopp hjá Selfossi hélt Sigfús út í atvinnumennskuna til Caja Santander haustið 1998. Utan vallar var lífið hins vegar að fara af hjörunum.

„Á Spáni var ég með mikið milli handanna en áfengi og allt annað var mjög ódýrt,“ segir Sigfús. Hann glímdi þá við mikla áfengis- og fíkniefnaneyslu. „Samningnum mínum var rift í lok desember og ég sendur heim. 11. janúar var ég kominn í meðferð. Eftir meðferðina spilaði ég tvo eða þrjá leiki en svo ekkert í tvö ár. Ég var brotinn líkamlega og andlega og þurfti tíma til að vinna í að halda mér edrú. Það var ekki fyrr en ég fór í prógrammið, kom hausnum á mér í lag og fór að geta hjálpað öðrum að ég gat farið að æfa aftur.“

Sigfús fagnar nú 20 allsgáðum árum en hann segir það fyrsta hafa verið erfiðast. Aðallega af því að hann streittist við að fylgja „prógramminu“. „Á þrjóskunni hætti ég að að drekka og nota fíkniefni en ég vildi ekki vinna prógrammið þó að ég mætti á fundina. Ég var eins og hungraður maður sem kom með steik úr búðinni en gerði ekkert nema stara á hana. En á endanum beit ég, fór að gera upp fortíðina og hreinsa til í lífinu. Loksins fór ég að skilja að heimurinn skuldaði mér ekkert en ég skuldaði heiminum.“

Aðspurður um hvernig hann fór að því að vera meðal fremstu íþróttamanna þjóðarinnar samfara því að vera í óreglu segir hann stífar æfingar hafa skipt þar mestu. „Við æfðum 10 til 12 æfingar á viku og spiluðum leiki, bæði með meistaraflokki og yngri flokki. Við æfðum líka mikið aukalega. Ég þekkti ekkert annað,“ segir hann.

Fær enn skilaboð

Í nóvember árið 2000 byrjaði Sigfús að æfa aftur eins og skepna. Hann var kominn aftur í Valsliðið í febrúar og í landsliðið um vorið. Haustið 2001 voru atvinnumannalið í Þýskalandi farin að bera víurnar í hann. Ákvað hann þá að fara til Magdeburg sumarið 2002 og var þar í fjögur ár undir handleiðslu þjálfarans Alfreðs Gíslasonar. Sigfús hugsar til þessara ára með miklum hlýhug.

„Íslendingar átta sig ekki á því hvað handboltinn er stór úti í heimi,“ segir Sigfús. „Ég er enn að fá 15 eða 20 skilaboð á viku frá aðdáendum í Þýskalandi.“

Sigfús segir að klúbbarnir erlendis haldi einstaklega vel utan um leikmenn og verji þá fyrir áreiti. En starfið felist ekki aðeins í leikjum og æfingum, heldur einnig heimsóknum til stuðningsmannaklúbba og styrktaraðila og fleira. Pressan var mikil en það hjálpaði Sigfúsi að hafa íslenskan kjarna í Magdeburg. Auk Alfreðs spiluðu bæði Ólafur Stefánsson og Arnór Atlason með liðinu.

Eftir dvölina í Þýskalandi spilaði Sigfús með Ademar Leon á Spáni og eftir Ólympíuleikana í Peking árið 2008 spilaði hann tvö tímabil með Val.

„Vorið 2010 var mér tilkynnt að minna krafta væri ekki óskað lengur hjá Val, það kom flatt upp á mig. Ég var 35 ára og fannst ég eiga nóg inni,“ segir Sigfús. „Eftir hálft ár af hreyfingarleysi hafði Patrekur Jóhannesson samband og fékk mig út til Emstetten í Þýskalandi.“ Álagið á líkamann var þó farið að segja til sín. „Skrokkurinn á mér var orðinn hálfskemmdur. Fyrir stóran mann eins og mig verður þetta erfitt þegar hnén eru farin að gefa sig og bakið orðið stíft.“ Sigfús gaf þó ekkert eftir í æfingum og Emstetten var nálægt því að komast upp í þýsku úrvalsdeildina. „Ég sýndi að ég átti nóg inni, og sá sem tilkynnti mér hjá Val að minna krafta væri ekki óskað lengur var látinn fara á miðju tímabili,“ segir Sigfús og glottir við tönn. Sigfús lagði ekki skóna á hilluna fyrr en árið 2013.

Silfurverðlaunin í Peking eru óumdeilanlega ein stærsta stund íslenskrar íþróttasögu. Þegar Sigfús lítur til baka er Peking bæði stærsti sigurinn og mestu vonbrigðin. „Gleðin var mest þegar við sigruðum Spánverjana og komumst í úrslitaleikinn. Við áttum möguleika allt fram í seinni hálfleik gegn Frökkum í úrslitunum.“

Eftir Peking hefur leiðin legið niður á við í handboltanum. Árangur fótbolta- og körfuboltalandsliðanna hefur gert það að verkum að viðurnefnið „strákarnir okkar“ um handboltalandsliðið hefur týnst.

„Þegar ég var að stíga mín fyrstu skref voru alvöru karakterar til staðar, Alfreð Gísla, Kristján Ara, Geiri Sveins og fleiri. Stórir og miklir persónuleikar sem fólk tók eftir og laðaði unga stráka að íþróttinni,“ segir Sigfús. „Okkur vantar þetta í handboltann í dag. Við eigum ennþá Guðjón Val, sem fólk tekur eftir. En þessir strákar sem eru kannski 25 til 30 ára mættu vera meiri naglar.“

Fékk tækifæri

Árið 2013 komst Sigfús í fréttirnar vegna þess að hann seldi silfurmedalíuna frá Peking. Í ítarlegu viðtali hjá DV það ár opnaði hann sig um langvinn fjárhagsvandræði. Eftir þetta kom hann að fiskeldi í Grafarholtinu en það fór á hliðina skömmu síðar.

„Þegar maður kemur sér í svona hluti sjálfur þýðir ekki að vera grenja neitt,“ segir Sigfús um fjárhagsvandræðin. „Lífið leggur ekki meira á mig en ég þoli.“ Í dag er Sigfús á betri stað og hefur fundið sína fjöl í fisksölu.

„Vegna medalíumálsins voru fáir sem vildu ráða mig og ég fann fyrir miklum fordómum. En þá kynntist ég Fiskikónginum, Kristjáni Berg. Hann bauð mér í atvinnuviðtal og við ræddum saman í næstum þrjá klukkutíma. Ég lagði spilin á borðið og daginn eftir hóf ég störf hjá honum,“ segir Sigfús. „Við græddum báðir á þessu því ég fékk vinnu og hann auglýsingu út á mig. Hann aðstoðaði mig mikið og ég er afar þakklátur fyrir það.“

Sigfús starfaði hjá Fiskikónginum í fjögur ár uns hann ákvað að hefja eigin rekstur. Í fyrra bauðst honum að kaupa fiskbúðina í Skipholtinu, þar sem hin sögufræga Hafrún stóð frá árinu 1965 og fleiri fiskbúðir síðar. Sigfús opnaði Fiskbúð Fúsa í nóvember á síðasta ári.

„Ég mæti snemma og er flottur og hreinn á morgnana. Um hádegið er ég farinn að lykta eins og gamall sokkur,“ segir Sigfús og skellir upp úr. „Þetta hefur gengið ágætlega hjá okkur. Við látum enda ná saman sem skiptir öllu máli þegar fyrirtæki er að hefja rekstur.“

Sem barn var Sigfús í meðallagi hrifinn af fiski. En þegar hann flutti til Magdeburg, sem er inni í miðju landi, saknaði hann þess virkilega að fá ferskan fisk. „Mér finnst fiskur æði,“ segir hann munúðarfullt.

Fiskmeti hefur á undanförnum áratugum verið fæða sem eldra fólkið er hrifnari af en hið yngra og á undanförnum árum hefur vegan-fólki fjölgað mikið, sérstaklega hjá yngri kynslóðum. Sigfús hefur ekki áhyggjur af þessu. „Á þessu ári sem búðin hefur verið opin hef ég tekið eftir hægri en stöðugri aukningu hjá ungu fólki. Inn í þetta spilar umræðan um hversu hollur fiskurinn er og hversu betur hann fer í maga en kjöt.“

Þýðir ekki að leggjast í kör Sigfús fylgist enn með, ekki aðeins handboltanum heldur flestum íþróttum. En hann er hættur að fara á völlinn. „Þegar ég hætti árið 2013 var ég að eignast dóttur mína og ég áttaði mig sífellt betur á því hversu miklum tíma ég var að eyða í þetta. Það var kominn tími til að ýta á stopptakkann.“ Hann bregður sér hins vegar reglulega í golf og stangveiði og les mikið af bókum.

„Hvað er það?“ segir Sigfús þegar hann er spurður út í ástarmálin og augljóst að enginn tími vinnst fyrir slíkt. Sigfús er einstæður tveggja barna faðir. Dóttir hans, sem á brasilíska móður, er sex ára og dvelur reglulega hjá honum. Sigfús segir að hún hafi erft íþróttaáhugann og vilji byrja að æfa fótbolta. Sonur hans, Alexander, er 24 ára og förðunarfræðingur hjá Madison Ilmhúsi. Alexander hefur náð langt og meðal annars keppt í alþjóðlegum keppnum í faginu.

Það er létt yfirbragð yfir Sigfúsi og hann er hamingjusamur. Mun hamingjusamari en í viðtalinu árið 2013. „Lífið hefur sett fyrir mig mörg verkefni, sum æðisleg og skemmtileg en önnur mjög erfið. Það er aðeins spurning um hvernig maður tekst á við þau. Hvað á maður að gera ef eitthvað erfitt kemur upp? Leggjast í kör og fara að grenja? Gefast upp?“ segir Sigfús. „Ég kann það ekki og nenni því ekki. Ef ég fæ erfitt verkefni upp í hendurnar tekst ég á við það og ef ég ræð ekki við það leita ég eftir aðstoð. Blessunarlega á ég stóra og samheldna fjölskyldu og góða vini sem ég get reitt mig á og hef gert. Ég er ákaflega þakklátur fyrir þetta fólk, því án þess væri ég kominn undir græna torfu.“