Sjálfbærniskólinn: Mörg fyrir­tæki að gera geggjað góða hluti án þess að átta sig á því

Sem dæmi nefnir Elva góða stjórnarhætti, þá áherslu vinnustaða að starfsfólki líði vel og að allar raddir heyrist.

Allt séu þetta atriði sem heyri undir sjálfbærni.

„Í skólanum verður hins vegar kennt, hvernig hægt er að tengja alla punktana saman þannig að heildarmyndin sé skýr.“

Í Atvinnulífinu í gær og í dag er fjallað um Sjálfbærniskólann sem hefst þann 10.september næstkomandi, sjá nánar um dagskrá hér.

Allir þurfa að taka þátt

Í kynningu um Sjálfbærniskólann segir að námskeiðið sé góður vettvangur til að undirbúa fyrirtæki undir þær lagabreytingar sem framundan eru og eiga við um stór fyrirtæki.

Að mati Elvu, þýðir þetta þó alls ekki nema síður sé, að skólinn sé ekki sérstaklega góður valkostur fyrir smærri og meðalstór fyrirtæki.

„Því flest fyrirtæki eru birgjar hjá öðrum fyrirtækjum og í því samhengi er atvinnulífið allt partur af sömu virðiskeðjunni. Að mínu mati geta smærri og meðalstór fyrirtæki skapað sér samkeppnisforskot með því að auka á þekkingu sína um sjálfbærni og verða um leið betur í stakk búin til að mæta kröfum stóru fyrirtækjanna um sjálfbærni sinna birgja.“

Að sama skapi telur Elva fulla ástæðu fyrir vinnustaði hins opinbera að sækja Sjálfbærniskólann.

„Kerfið er svolítið þannig upp byggt að það vantar þvermálefnalega ábyrgð inn í ráðuneyti og stofnanir sem endar með því að stjórnkerfið nær illa eða alls ekki utan um málaflokka sem snerta margar stjórnsýslueiningar. Þegar kemur að sjálfbærni á þetta hins vegar ekki við því til þess að ná árangri, er mikilvægt að enginn sé undanskilinn og alltaf sé verið að horfa á stóru myndina; hvernig allt þarf að tengjast.“

Elva segir það ákveðið verkefni framundan að einfalda orðræðu um sjálfbærni þannig að hún verði betur skiljanleg öllum.

Sjálfbærni er í raun sprottin frá fræðimannasamfélaginu. Orðræðan um sjálfbærni virkar því oft sem eitthvert sérfræðingatal. Rannsóknir verða áfram mikilvægar. 

Hins vegar þarf að virkja sem flesta í sjálfbærni og til þess að gera það, þarf að ræða sjálfbærni á mannamáli.“

Þá segir Elva skiljanlegt að sumir upplifi breytingar á lögum og regluverki sem íþyngjandi.

„Það er eðlilegt og mannlegt að upplifa nánast hálfgerða lömun þegar allt í einu poppar upp á radarinn umræða um að miklar breytingar séu framundan. En fyrir mér eru þessar nýju reglur ekki kvöð heldur regluverk sem mun auðvelda okkur vinnuna,“ segir Elva og bætir við:

„Síðustu árin hefur það til dæmis reynst mörgum fyrirtækjum erfitt að geta sýnt og sannað sína sjálfbærni. Sum fyrirtæki hafa reynt að gera það með vottunum, en vottanir ná yfirleitt bara yfir ákveðna tegund af starfsemi. Nýju lögin eru hins vegar að vísa okkur veginn. Þarna er búið að ramma inn nýjar leikreglur og útskýringar á því hvernig við eigum að gera hlutina. Að því leytinu til er verið að auðvelda okkur vinnuna miðað við síðustu árin, auk þess sem upplýsingar verða loks samanburðarhæfar.

Stundum taki þó tíma að venjast nýjum reglum.

„Eflaust er þetta ekkert ólíkt því og þegar ársreikningar voru kynntar til sögunnar. Í dag þykir eðlilegt og sjálfsagt að þeir sem reka fyrirtæki séu með endurskoðað bókhald og fólki þætti fjarstæðukennt ef það væru engar reglur um það, hvernig ber að standa að þessum ársreikningaskilum.“

Elva segir eðlilegt að hjá mörgum fyrirtækjum sé upplýsingaparturinn um sjálfbærni að bætast við hjá fjármáladeildunum.

„Því þar er nú þegar starfandi fólk með hæfni og þekkingu á ferlum, sem eru svolítið í takt við þá ferla sem nýjar leikreglur um upplýsingaskil kveða á um.“

Fjölbreyttur nemendahópur

Sjálf vonast Elva til þess að sem fjölbreyttasti hópur fólks muni sækja námskeið Sjálfbærniskólans.

„Auðvitað munu mörg fyrirtæki senda sjálfbærnifulltrúana sína eða umhverfisfulltrúa e á námskeiðið. En ég myndi gjarnan vilja fá annað fólk líka, sem telst til byrjenda eða er að vinna á öðrum sviðum. Ég nefni sem dæmi mannauðsfólkið,“ segir Elva og bætir við:

„Loftlagsmálin hafa verið svo fyrirferðarmikil í umræðunni síðustu árin, sem eðlilegt er því þau eru mjög brýn. En fyrir vikið áttar fólk sig kannski ekki alltaf á því hvað það er margt annað sem flokkast undir sjálfbærni.“

Yfir þetta verður farið í Sjálfbærniskólanum.

„Á námskeiðinu verður farið vel yfir það hvernig við getum tengt alla punkta saman þannig að við sjáum heildarmyndina og skiljum samhengi hlutanna. Breiddin í sjálfbærniverkefnum er mjög mikil og þess vegna er mikilvægt að fjölbreytnin í nemendahópnum verði það líka,“ segir Elva og bætir við:

„Sjálfbærniskólinn snýst ekki um að búa til sérfræðinga í sjálfbærni, heldur frekar að gefa þau vopn, tól og tæki sem gott er að hafa innan vinnustaða. Þessi tól og tæki hjálpa til við að taka samtalið innandyra, við starfsfólk og hagaðila, þannig að allir átti sig á því hvers vegna þarf að saman í stóru myndinni á endanum.“

Að mati Elvu er atvinnulífið að fara í gegnum mjög áhugaverða tíma.

„Mér finnst atvinnulífið standa á miklum tímamótum, ekki síst vegna þróunar gervigreindarinnar sem er hröð akkúrat á þessum sama tíma og svo mikið er að gerast í sjálfbærnimálunum. Nýr reglurammi er fyrir mér áhugavert tækifæri til að læra betur á það, hvernig við ætlum að nálgast þessi tímamót og vinna með allt þetta sem nú er verið að búa til.“

Margir velti þó fyrir sér, hvernig fyrirtækin þeirra geti hafið þessa vegferð formlega; Hver ættu fyrstu skrefin að vera?

Ég tel að Sjálfbærniskólinn muni hjálpa mikið til við þetta. 

Því á námskeiðinu munu fyrirtækin ná að spegla sjálfan sig í málaflokknum, meta stöðuna og tengja betur verkefni saman þannig að stóra myndin sjáist.“

Allt á endanum snúist þetta um sama pokann af auðlindum og náttúru.

„Við erum bara með einn poka af náttúru. Það skiptir í rauninni engu máli hvert okkar klárar þennan poka, ef hann tæmist, þá bitnar það á okkur öllum. Sjálfbærni snýst í raun um að búa til samfélag manna sem passar upp á þennan poka af náttúru og þær auðlindir sem við búum yfir.“