Hringrásarhagkerfið: Fyrirtæki sem ekki eru sjálfbær verði einfaldlega ekki með starfsleyfi

„Undir það fellur gríðarlega margt. Allt frá verkefnum sem snúast um að lækka kolefnissporið okkar, finna leiðir til að minnka plastnotkun, að ná að lækka rafmagnsreikninginn okkar eða sinna einhverju sem hefur það að markmið að okkar starfsfólki líði betur,“ svarar Hólmfríður Kristín aðspurð um það í hverju starfið sjálfbærnistjóri felst, en Hólmfríður er sjálfbærnistjóri hjá VAXA

Sem ræktar grænmeti í stýrðu umhverfi án sólarljóss og eiturefna allt árið um kring.

Og það í Reykjavík.

VAXA er dæmi um nýja tegund landbúnaðar þar sem hringrásarkerfið er í fyrirrúmi og allt það sem snýr að sjálfbærni.

„Sjálfbærni hljómar oft svolítið flókin en margt af þessu þekkjum við eins og starfsmanna- og umhverfismál, gagnaöryggi, góðir stjórnarhættir og fleira“ segir Hólmfríður.

Stærsta hringrásarráðstefna á Norðurlöndunum var haldin í Reykjavík í þessari viku, Nordic Circular Summit. Af því tilefni fjallar Atvinnulífið um sjálfbærnimálin í gær og í dag.

Hvorki eiturefni né heimsreisa

Að starfa við sjálfbærni er stöðugildi sem er frekar nýtt af nálinni. Enda aðeins á síðustu misserum sem þeim hefur fjölgað sem bera þann titil.

„Þetta starf er eiginlega þvert á öll svið eða verkefni sem koma að rekstrinum með einhverjum hætti. Á ensku er oft talað um skammstöfunina ESG , Environmental, social and corporate governance. Á íslensku hefur það verið þýtt sem Umhverfis- og félagslegir þættir og stjórnarhættir, eða UFS,“ skýrir Hólmfríður út og segir starf sem kemur að öllum þessum þáttum ekki aðeins endurspegla stefnu fyrirtækisins, heldur tryggi að þeir virki eins og nokkurs konar hryggjastykki í rekstrinum. Þar sem allir þættirnir skipta máli í rekstri.

Ekki bara umhverfismálin, heldur líka atriði eins og jafnrétti eða vellíðan á vinnustað.

Dag frá degi segir Hólmfríður þó starfið sitt fyrst og fremst keimlíkt því sem flestir þekkja í dæmigerðum nýsköpunar fyrirtækjum:

„Við erum öll með marga hatta og því eru verkefnin mín alls konar.“

Hólmfríður var ein þeirra sem tók þátt í umræðum á Nordic Circular Summit ráðstefnunni í þessari viku. Þar var hún gestur í umræðupanel.

„Umræðupanellinn sem ég tók þátt nefndist From Nature For Nature og þar talaði ég um hvernig við náum að nota hringrásarhagkerfið í okkar rekstri,“ segir Hólmfríður.

Gróðurhús VAXA nýtir ekki sólarljós heldur ljós frá grænu rafmagni sem sjá plöntum fyrir ljósi sama hvernig viðrar.

„Með því að stýra öllum þáttum í ferlinu er grænmetið ræktað án allra varnar- og eiturefna sem eru þörf við hefðbundna erlenda ræktun á grænmeti og ávöxtum sem Íslendingar kaupa út í búð. Þessi varnar efni eru ekki aðeins vond fyrir umhverfið heldur einnig fyrir okkur mannfólkið.“

Annað dæmi er síðan ferskleikinn.

„Síðan tryggir aðferðin og nálægð okkar við markaðinn það að VAXA getur boðið uppá ferskara grænmeti sem hefur lengri líftíma og kemur þannig í veg fyrir matarsóun. Því grænmetið okkar þarf ekki að fara í þessa heimsreisu sem mikið af innfluttu grænmeti og ávöxtum þarf að fara í áður en það endar á matardisknum okkar,“ segir Hólmfríður og bætir við:

Ímyndum okkur til dæmis grænmeti sem er ræktað sunnarlega í Evrópu. Það er síðan flutt með bílum í vöruhús. Þar er það þvegið og mögulega keyrt í annað vöruhús þar sem því er pakkað. 

Fer þaðan aftur í flutningabíl, síðan í flugvél eða skip til Íslands, aftur í flutningabíl í vöruhús á Íslandi áður en það keyrist síðan út í verslanir. 

Þetta ferðalag styttir bæði líftíma og gæði vörunnar og flutningurinn hefur einnig gríðarlega hátt kolefnisspor sem hefur bein áhrif á umhverfið.“

Því meira sem hægt er að rækta á Íslandi, í nálægð við neytendur og á umhverfisvænan og sjálfbæran hátt, því betra segir Hólmfríður.

Sjálfbærni í eðli sínu góður rekstur

Hólmfríður segir ráðstefnu eins og Nordic Circular Summit gefa mikið af sér.

„Það er auðvitað frábært að hitta allt þetta fólk og sjá og heyra hvað fyrirtæki í allt öðrum geirum eru að gera til þess að vinna að aukinni sjálfbærni. Þess vegna fær maður alltaf svo mikinn innblástur af því að sækja svona ráðstefnur.“

Sjálf segist Hólmfríður telja að neytendur muni hafa mikl áhrif á þær breytingar sem framundan eru.

„Ég hugsa að kröfur markaðarins verði á endanum þannig að annað hvort uppfylla vörur ákveðin skilyrði eða ekki. Þau sem uppfylla ekki ákveðin sjálfbærniskilyrði, verða hreinlega ekki með.“

„Svona eins og Licence to operate.“

Af mörgu er að taka í sjálfbærnimálunum segir Hólmfríður. Ekki aðeins því sem snýr að loftlagsmálunum.

„Mannréttindi og vinnuskilyrði fólks í landbúnaðarstörfum á heimsvísu hafa ekki alltaf verið mannsæmandi. Þar starfar upp til hópa mikill fjöldi farandverkamanna sem oft býr og starfar við afar slæman aðbúnað í gríðarlegum hita. Ekki síst þar sem eitrið er mikið í umhverfinu og verkamenn oft að verða fyrir miklum áhrifum af þessum eiturefnum og er því erfitt að treysta því að innflutta grænmetið og ávextirnir sem maður borðar virði mannréttindi.”

Margt er síðan í daglegu streði byggt á þekktum breytum og staðreyndum.

„Til dæmis það að starfsfólkinu líði vel þannig að vinnustaðurinn geti ráðið til sín vel menntað og hæft fólk og haldið góðu starfsfólki hjá sér í vinnu.“

Góðir stjórnarhættir snúist síðan um gegnsærri og betri rekstur og upplýsingar.

„Þannig að það er sama hvert er litið. Sjálfbærni á að snúast um góðan rekstur og er því í eðli sínu ekkert annað en bara góður business.“